Το χρέος του Αριστείδη


Ο Αριστείδης Θωμόπουλος, για πολλά χρόνια δημοτικός σύμβουλος στο δήμο μας,   εκπρόσωπος της ανανεωτικής αριστεράς, μας προσέφερε τα τελευταία χρόνια τρεις πολύ σημαντικές εργασίες, «πονήματα» τις αποκαλεί ο ίδιος. Δεν είναι τυχαίο ότι στα αρχαία ελληνικά η λέξη «πόνος» σημαίνει και σκληρή δουλειά. Πράγματι για την συγγραφή τους χρειαζόταν μια πολύχρονη και κουραστική δουλειά – μια δουλειά μυρμηγκιού. 

Ο Α. Θωμόπουλος δεν πτοήθηκε από τις δυσκολίες. Για τον απλό λόγο ότι θεώρησε ότι αυτό ήταν -όπως αναφέρει και ο τίτλος μιας από τις εργασίες του- το χρέος του απέναντι στους πολίτες του δήμου μας.

Οι τρεις εργασίες του είναι:

1. «Το Χρέος», καταγραφή των εγγράφων από το προσωπικό του αρχείο του της περιόδου 1983-2006 κατά την οποία ήταν δημοτικός σύμβουλος - Εργασία του 2018 

2. «Το Θεμέλιο, ερανισμός και σχόλια: ταυτοτικών στοιχείων του Θουκυδίδη, και,  αναφορών από την αρχαία και νεότερη γραμματεία για τους αρχαίους δήμους Αλιμούντος και Ευωνύμου, την Κωλιάδα άκρα, τον Άγιο Κοσμά, τους Τράχωνες, την Κοινότητα Καλαμακίου, το Δήμο Αλίμου, τον Υμηττό, το Ελληνικό, το ρέμα Πικροδάφνης κι άλλα»  - Εργασία του 2019

3. «Πολιτικές αποφάσεις-ψηφίσματα 1936-2014» της κοινότητας Καλαμακίου και του δήμου Αλίμου - Εργασία του 2020

Στο «Θεμέλιο» ο Αριστείδης Θωμόπουλος αναφέρει τους λόγους για τους οποίους καταπιάστηκε με αυτή την επίπονη εργασία: 

«Αυτή την έλλειψη, προσπαθεί να καλύψει το παρόν πόνημα. Δηλαδή να προσδιορίσει, καταγράψει ή αποθησαυρίσει, από τις αρχαίες και νεότερες γραμματείες, τις αναφορές που γίνονται σε αυτές για τον τόπο μας και τους  ανθρώπους του, τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στη γη μας,  κοινωνικά/ ιστορικά γεγονότα κ.α. Να συναθροίσει τα «εγκατεσπαρμένα»,  και να τα καταστήσει «συγκεντρωμένα». Κείμενα και στοιχεία που να αποτελούν, κατά το δυνατόν, αδιαμεσολάβητες φωνές και έγγραφα για την  κοινωνία και την ιστορία (…) 

Και συνεχίζει… 

«Καταγράφηκαν όλες οι αναφορές που κρίθηκαν αναγκαίες για το σκοπό του  παρόντος. Ενώ εντοπίστηκαν και πολλές άλλες που παρελήφθη η  καταγραφή τους. Ως μη σημαντικές. Υπάρχουν και άλλες λανθάνουσες;   Προφανώς. Πάντα θα υπάρχει η πιθανότητα εύρεσης και άλλων. Για κάθε παράλειψη έχω την αποκλειστική ευθύνη. Εκείνο που μπορώ να βεβαιώσω είναι ότι εξαντλητικά κατέβαλα κάθε προσπάθεια περισσότερο από ένα χρόνο καθημερινά, «με ωράριο εργασίας» στις βιβλιοθήκες κ.ά., και με  «υπερωρίες» στο σπίτι για τη μελέτη των βιβλίων «της δανειστικής  βιβλιοθήκης» και την αναζήτηση χρήσιμων βιβλίων στους ηλεκτρονικούς  καταλόγους, ώστε η προσπάθεια και το πόνημα αυτό, να καταστεί όσο το δυνατό πληρέστερο για κάθε κεφάλαιο που διαπραγματευόμουν. Επεδίωξα  να αποτελεί, «Το Θεμέλιο» για την Ιστορία του Δήμου και των Αλιμιωτών. Ωφέλιμο για τους συμπολίτες μας».

Για μας που τον γνωρίζουμε δεν ήταν έκπληξη ότι ένας από τους βασικούς στόχους αυτών των εργασιών ήταν να βοηθήσει την εκπαιδευτική κοινότητα, τόσο τους δασκάλους και τους καθηγητές, όσο και τους μαθητές:

«Επεδίωξα επίσης αυτό να συντρέξει τους δασκάλους της πρωτοβάθμιας, τους καθηγητές της μέσης εκπαίδευσης, αλλά και τους μαθητές. Όταν οι πρώτοι θα διδάσκουν ή εντρυφούν στην τοπική ιστορία, για να τη μεταδώσουν στους μαθητές. Κι όταν οι τελευταίοι καλούμενοι σε ενασχόληση ή εργασίες για την τοπική ιστορία, θα βρίσκουν στο πόνημα αυτό τη δική τους  βάση δεδομένων. Διότι κατά κοινή παραδοχή, η απόκτηση γνώσης από τη μαθητιώσα νέα γενιά είναι ικανή κι αναγκαία συνθήκη, όχι απλώς του βίου, αλλά και της ίδιας της δημιουργίας. Εάν θα βρουν βοήθεια στο παρόν, θα έχει εκπληρωθεί ο σκοπός μου».

Ο Α, Θωμόπουλος έβαζε πάντα σε πρώτη μοίρα τον έλεγχο των δημοτικών αρχών, ένα επίκαιρο δυστυχώς ζήτημα καθώς πλέον οι δημοτικές αρχές, επικαλούμενες σε μεγάλο βαθμό την πλειοψηφία υποτιμούν ή και ακόμα χειρότερα αγνοούν τις εκάστοτε μειοψηφίες. Στην εργασία στη οποία παρουσιάζει τις «Αποφάσεις και τα Ψηφίσματα» του δήμου μας  θέτει και πάλι τα φλέγοντα ζητήματα της διαφάνειας, του διαλόγου και βεβαίως του ελέγχου των δημοτικών αρχών από τους πολίτες:

«Πρέπει  ε π ι π λ έ ο ν  να υπάρχει και η δυνατότητα άσκησης ελέγχου από τους πολίτες. Παλαιά, γράφαμε στα Προγράμματά μας μεταφορικά, «το Δημαρχείο να είναι       γ υ ά λ ι ν ο»,  για να ελέγχει «απέξω» ο λαός, «τι γίνεται μέσα». Οι δημοτικές Αρχές, πρέπει να είναι πρωταγωνιστές της ενίσχυσης του κοινωνικού δεσμού σε τοπικό επίπεδο, με διαφάνεια και διάλογο, με τα εργαλεία που παρέχουν η επικοινωνία, η δράση και η πρακτική, μέσα στην καθημερινότητα. Αυτός πρέπει να είναι ο θεσμικός πολιτικός ρόλος του Δήμου.
Η πλήρης ενημέρωση των πολιτών, η εγκαθίδρυση μιας συλλογικής θέλησης, και η οργάνωση των διεκδικήσεων. Η πρακτική εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής αντίληψης, καλλιεργεί και στο δημοτικό μηχανισμό μια κουλτούρα διαβούλευσης με τους πολίτες και την πληροφόρησή τους.
Ας ξεκινήσουμε από τα «καθημερινά» και πιο «απλά», για να επιτύχουμε και στα πιο «σύνθετα» και δύσκολα.
Επιλογές και πρωτοβουλίες, πρέπει να αναπτυχθούν από τις διοικήσεις κάθε Δήμου, και για τα  μ ε γ ά λ α  ζ η τ ή μ α τ α της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.  Σήμερα, υπάρχει ευρύ πεδίο γι αυτό. Παράδειγμα: Κατά τους τελευταίους Κώδικες, οι Δήμοι έχουν αρμοδιότητες, έστω συμβουλευτικές: 
α) Για την ανάπτυξη του Δήμου και τη στήριξη της τοπικής οικονομίας, 
β) Για το περιβάλλον, «εκπόνηση τοπικών προγραμμάτων για την προστασία και αναβάθμιση του φυσικού, αρχιτεκτονικού, ανθρωπογενούς και πολιτιστικού περιβάλλοντος, στα πλαίσια των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών»,
γ) Για τη ποιότητα ζωής και την εύρυθμη λειτουργία των πόλεων,
δ) Για την απασχόληση, 
ε) Για την κοινωνική προστασία και αλληλεγγύη κ.ά. πολλές».

Αυτά τα αποσπάσματα είναι ένα μικρό μόνο ένα δείγμα από τις πλούσιες σε περιεχόμενο εργασίες -από τα πονήματα- του Α. Θωμόπουλου. Κάθε συνειδητός πολίτης θα βρει στις εργασίες αυτές πολλές απαντήσεις στα ερωτήματα και τους προβληματισμούς του, έχει τη δυνατότητα ανατρέξει σε πηγές, σύγχρονες αλλά και ιστορικές, να βρει στοιχεία για την πρόσφατη ιστορία του ιστορικού δήμου μας 

Θέλω, ωστόσο, να πληροφορήσω τον επίδοξο αναγνώστη αυτών των εργασιών ότι δεν θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια εύκολη ανάγνωση. Αλλά έτσι ήταν πάντα. Δεν υπάρχει βασιλική οδός για τη γνώση. Και οι εργασίες του Αριστείδη Θωμόπουλου δεν μας προσφέρουν μόνο στοιχεία αλλά και γνώση.

Εμείς υποσχόμαστε ότι θα παρουσιάζουμε κατά περιόδους τμήματα αυτών εργασιών. 

Π.Μ 

                                                      

Τα τρία πονήματα του Αριστείδη Θωμόπουλου μπορείτε να τα διαβάσετε ελέυθερα πατώντας στους παρακάτω συνδέσμους : 

ΤΟ ΧΡΕΟΣ (2018)

ΤΟ ΘΕΜΕΛΙΟ (2019)

ΤΟ ΘΕΜΕΛΙΟ Β΄ΕΚΔΟΣΗ 2024

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ - ΨΗΦΙΣΜΑΤΑ 1936-2014 (2020)














Τα Χριστούγεννα ήρθαν νωρίτερα 

Τα Χριστούγεννα είναι για όλους, για τα αγαπημένα παιδιά, τους μαθητές και τους  δάσκαλους των φυλακών. 
Οι ζωές των παιδιών μετράνε! Ένα στολίδι, μια μπαλίτσα, ένα δεντράκι αξίζει σε κάθε γωνιά του κόσμου. Όχι για την τιμή και την αξία του, αλλά για αυτό που συμβολίζει: το νοιάξιμο. Τη νότα ελπίδας στη χαρά. Είμαστε σίγουροι ότι τα παιδιά των φυλακών θα βάλουν τα δυνατά τους και από εκεί μέσα να βγουν καλύτεροι άνθρωποι και πιο δυνατοί! 

Αναδημοσιεύουμε ένα κείμενο που ανήρτησε χθές στην σελίδα του στο Facebοok o Πέτρος Δαμιανός, Διευθυντής του Γυμνασίου και Λυκείου που λειτουργεί εντός του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα (ΕΚΚΝ).



Από τότε που ξεκίνησε η γοητευτική περιπέτειά μου στην Εκπαίδευση στις φυλακές, έχασα τη γοητεία των Χριστουγέννων...

Δεν άντεχα, ούτε αντέχω, την τεράστια αντίθεση του "μαύρου μέσα" με το φωτεινό γεμάτο λαμπιόνια "πολύχρωμο έξω".

Κάθε χρόνο ολόκληρο τον Δεκέμβρη και τον μισό Γενάρη, ζω την ίδια κατάσταση...

Μισή μέρα έτσι..

Την άλλη μισή αλλιώς...

Ομως, το σχολείο, κάθε χρόνο το στολίζαμε... Δάσκαλοι και μαθητές μαζί...

Γιατί; γιατί άρεσε στους μαθητές μας... Τους έκανε να νοιώθουν κάπως σαν... το σπίτι τους...

Και...στις 23 το μεσημέρι, κάθε χρόνο, μετά τη γιορτή μας το χριστουγεννιάτικο δένδρο του σχολείου μετακόμιζε σε χώρο της φυλακής για να το χαίρονται όσο το δυνατόν περισσότεροι...

Κάθε χρόνο εκτός από φέτος...

Φέτος, εν μέσω πανδημίας, δεν έχουμε γιορτή, ούτε στολίσαμε το σχολείο...

Τους μαθητές μας, εκτός εξαιρέσεων, τους βλέπουμε δύσκολα και τους περισσότερους για να τους δώσουμε υλικά αγαθά που μας προμηθεύουν οι νεράιδες και οι πρίγκιπές μας από τις ομάδες αλληλεγγύης και όχι μόνο...

Έτσι, δεν χρειαζόταν να έρθει η 23η του Δεκέμβρη. Αποφασίσαμε να μεταφέρουμε δένδρα στολίδια φωτάκια, ένα δένδρο σε κάθε όροφο, από τώρα...

Όμως δεν μας έφτανε...

Οι μαθητές μας έχουν ταλαιπωρηθεί αρκετά και λόγω της πανδημίας και λόγω του υπερπληθυσμού...

Θέλαμε ένα μικρό δενδράκι στολισμένο σε κάθε κελί..

Να νοιώθουν ζεστασιά και το βράδυ, όταν η σιδερένια πόρτα κλειδώνει...

Και τότε, έτσι γίνεται συνήθως όταν δυσκολεύομαι σε κάτι, χτυπάει το τηλέφωνο...

Φίλος αλληλέγγυος από την οργάνωση "Στάση Καλαμάκι"...

Τι μπορούμε να κάνουμε για τους μαθητές σας; μου είπε...

Θέλουμε 50 δενδράκια - τόσα κελιά λειτουργούν, τα άλλα είναι κλειστά λόγω έργων - του είπα. Μπορείτε;

Και μπόρεσαν....

Τα δενδρακια ήρθαν σήμερα...

Με τα στολίδια τους...

Ήθελα πολύ να είσασταν από κάποια γωνιά και να βλέπατε τη χαρά των παιδιών που ήρθαν, ως εκπρόσωποι του κάθε ορόφου, για να τα παραλάβουν...

Χαρά και βουρκωμένα βλέμματα...

Κύριε Πέτρο θα νοιώσουμε σαν στο σπίτι μας, μου είπε ο.....

....και βούρκωσα κι εγώ...και οι συνάδελφοι που τον άκουσα...

Όπως βουρκώνω και τώρα που σας το περιγράφω....

Μάλλον σε μένα τα Χριστούγεννα ήρθαν νωρίτερα... Κι ας μη μ αρέσουν...


                  Πέτρος Δαμιανός

Διευθυντής του Γυμνασίου και Λυκείου που λειτουργεί εντός του Ειδικού                         
Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα (ΕΚΚΝ

 


_______________________________________________________________

ΥΓ. Τα δεντράκια παραδόθηκαν για να προλάβουμε τις γιορτές, όμως τα χρήματα ακόμη τα χρωστάμε, γι αυτό μη σταματήσετε να αγοράζετε βιβλία από το παζάρι μας.

 



Δελτίο Τύπου - Εκδήλωση "Σκέψεις και προβληματισμοί για την έμφυλη βία" 

Το Σάββατο 5/12/2020 οι συλλογικότητες «ΑΝΩ-ΚΑΤΩ στο Καλαμάκι» και «ΣΤΑΣΗ στο Καλαμάκι» ένωσαν τις δυνάμεις τους και πραγματοποίησαν τη διαδικτυακή εκδήλωση με τίτλο «Σκέψεις και προβληματισμοί για την έμφυλη βία». Αφορμή αποτέλεσε η 25η Νοέμβρη-Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της έμφυλης βίας, και η εκδήλωση αφιερώθηκε τόσο σε όλες τις γυναίκες που σπάνε τη σιωπή όσο και στη γυναίκα-σύμβολο Ελισάβετ-Μπέτυ Βακαλοπούλου, τη σπουδαία αγωνίστρια που υπέστη την υπέρτατη βία, εκείνη των ναζιστικών εγκλημάτων, και επέζησε μαχόμενη και που σήμερα βρίσκεται στη δύση της ζωής της (βλ. https://stasistokalamaki.blogspot.com/2020/12/blog-post.html).

Στη διάρκεια της εκδήλωσης προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ της Βίλμας Μενίκη «Οι Κατίνες μου». Το ντοκιμαντέρ «Οι Κατίνες μου» επιχειρεί να καταγράψει σήμερα την ιστορία της «Αυτόνομης Ομάδας Γυναικών Θεσσαλονίκης» που εμφανίστηκαν το 1985 και έδρασαν για μία δεκαετία.
Μετά την προβολή, ακολούθησε συζήτηση για τη θέση των γυναικών στην κοινωνία τότε και τώρα, τα στερεότυπα και την έμφυλη βία. Στη συζήτηση έλαβαν μέρος η δημιουργός του ντοκιμαντέρ Βίλμα Μενίκη, καθηγήτρια, η Νένα Βενετσάνου, τραγουδίστρια και τραγουδοποιός και η Μαρουλίνα Πλακάκη, μέλος των συλλογικοτήτων της διοργάνωσης. Στη συζήτηση παρενέβησαν πολλές γυναίκες, φεμινίστριες, γυναίκες που υπηρέτησαν την οριζόντια πολιτική της ισότητας των φύλων από θέσεις ευθύνης, εκπρόσωποι γυναικείων οργανώσεων, συλλογικοτήτων και φορέων.
Η εκδήλωση είχε μεγάλη απήχηση στο κοινό, καθώς καταγράφηκανπάνω από 1.500 ζωντανές προβολές, απήχηση σε 2.450 άτομα, 540 αλληλεπιδράσεις, 16 κοινοποιήσεις, 50 likes και 40 σχόλια, όπως αποτυπώθηκε στις σελίδες των συλλογικοτήτων διοργάνωσης στο Facebook. Η εκδήλωση αναμεταδιδόταν ζωντανά και από τη Θρυαλλίδα Σύλλογος Πολιτιστικής και Κοινωνικής Παρέμβασης.

Μια και μάθαμε πλέον το click away ας το χρησιμοποιήσουμε για καλό σκοπό.

Αγοράστε ένα βιβλίο από δεύτερο χέρι από το παζάρι βιβλίων της «Στάσης στο Καλαμάκι» και μεις με αυτά τα 5 ευρώ θα αγοράσουμε ένα δεντράκι και θα το στείλουμε στις φυλακές νέων Αυλώνα για να στολίσει έναν από τους 50 θαλάμους.


Τα βιβλία μας είναι πολλά και για όλα τα γούστα. Διαλέξτε από τις παρακάτω φωτογραφίες ή διαλέξτε επί τόπου όταν θα έρθετε. Τηλεφωνήστε μας στο 6948539673 ή 6948030817 για να συνεννοηθούμε για την παραλαβή έξω από τον πολυχώρο της Στάσης, Παλαμηδίου 12-16 στον Άλιμο.


Για την κατάσταση που επικρατεί στις φυλακές του Αυλώνα διαβάστε την συνέντευξη που έδωσε ο Πέτρος Δαμιανός στην Ευγενία Λουπάκη στο Κόκκινο στις 8/12/20.

Πέτρος Δαμιανός: Είμαι θυμωμένος - Έχουμε 130 κρεβάτια για 280 κρατούμενους!
 «Από τον περασμένο Μάρτη φωνάζω ότι υπάρχουν παιδιά που κοιμούνται στο πάτωμα κι ακόμα εκεί κοιμούνται» είπε ο διευθυντής του Σχολείου των Φυλακών Αυλώνα, Πέτρος Δαμιανός, μιλώντας σήμερα Στο Κόκκινο, στην Ευγενία Λουπάκη.«Το καταγγέλλω και είμαι θυμωμένος και με την κυβέρνηση αλλά και με την αντιπολίτευση. Τον Μάρτιο είχαμε 110 κρεβάτια για 280 παιδιά και σήμερα έχουμε 130. Τα κελιά είναι στενά με κουκέτες διπλές και ο χώρος στη μέση δεν φτάνει καν για δύο στρώματα. Κι έτσι άλλοι κοιμούνται στο πάτωμα κι άλλοι δυο - δυο στο ίδιο κρεβάτι ή με βάρδιες! Φωνάζω αλλά δεν ασχολήθηκε κανείς», τόνισε ο κ. Δαμιανός.

«Και αναρωτιέμαι, μόνο ένας τρόπος υπάρχει για να τιμηθεί η μνήμη του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου; Μόνο η πορεία ή τα λουλούδια στο σημείο που δολοφονήθηκε; Αν για παράδειγμα γινόταν μία δράση με στόχο “ένα κρεβάτι για κάθε φυλακισμένο παιδί” δεν θα ήταν ένας φόρος τιμής άξιος;».

Συνωστισμός στα κελιά σε περίοδο πανδημίας, διότι «οι εργασίες στα κτίρια της φυλακής καθυστερούν πάνω από ένα χρόνο αλλά θα μπορούσε να λυθεί άμεσα το πρόβλημα με την τοποθέτηση κοντέινερ» τονίζει ο διευθυντής του σχολείου σημειώνοντας ότι “μέχρι τώρα δεν υπήρξε ευτυχώς κρούσμα ή τουλάχιστον δεν το ξέρουμε, γιατί δεν έγιναν μέχρι τώρα τεστ, σήμερα ήρθανε για πρώτη φορά».

«Παρά τις δυσκολίες ή μάλλον χάρη στο πρώτο λοκ ντάουν, επειδή έβαλαν τα δυνατά τους, βλέποντας τον αγώνα που κάναμε όλοι οι εκπαιδευτικοί της φυλακής, είχαμε φέτος δύο φοιτητές. Δύο κρατούμενοι από τους τρεις που έδωσαν πέρασαν σε ΑΕΙ» δήλωσε υπερήφανος ο κ. Δαμιανός, τονίζοντας επίσης ότι σημειώθηκε φέτος ρεκόρ εγγραφών στο σχολείο της φυλακής: Περίπου 95% των κρατουμένων! «Αυτό μου δίνει δύναμη κι αισιοδοξία» κατέληξε.

πηγή : https://www.avgi.gr/gallery/podcasts/373877_eimai-thymomenos-ehoyme-130-krebatia-gia-280-kratoymenoys













 



Μπέτυ Βακαλοπούλου: 

Τότε που στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης φόραγα

το κόκκινο τρίγωνο των αντιστασιακών


Η Ελισάβετ-Μπέτυ Βακαλοπούλου είναι άρρωστη και δυστυχώς δεν μπορεί να παρακολουθήσει τη σημερινή εκδήλωση μας  με την οποία εμείς θέλουμε να τιμήσουμε αυτή τη μεγάλη αγωνίστρια.

Η  Μπέτυ έχει αφιερώσει όλη της τη ζωή στην υπόθεση της ανανεωτικής αριστεράς, στην υπόθεση της κομμουνιστικής ανανέωσης. Από μικρή, φοιτήτρια, του Πολυτεχνείου αφιερώθηκε στο κίνημα και στην εθνική αντίσταση μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ. Η ίδια ανέφερε αργότερα ότι «Συμμετέχω στην Κεντρική Οικονομική Επιτροπή της και εξασφαλίζω πλουσιοπάροχες ενισχύσεις. Αυτό μου στοιχίζει την απαγόρευση συμμετοχής σε διαδηλώσεις με απειλή διαγραφής».

Δεν διέφυγε ωστόσο τη σύλληψη. Δεν την συνέλαβαν οι Γερμανοί αλλά οι περιβόητοι «τσολιάδες», οι Έλληνες συνεργάτες τους. Η Μπέτυ περιέγραψε αργότερα την σύλληψη της από «πατριώτες», ανάμεσα τους και μαθητές της σχολής Ευελπίδων, οι οποίοι, στα πλαίσια του εθνικόφρονος έργου τους, την παρέδωσαν τον Ιανουάριο του 1944 στα SS! 


«Πήγαινα σε [οικονομικό] ενισχυτή στο τέρμα Πατησίων προσπερνώντας παλιό στρατόπεδο όπου εγκαταστάθηκε τάγμα τσολιάδων. Ο «λοχαγός» τους, εύελπις από το ΕΜΠ, με είδε και έστειλε δυο τσολιάδες να με πιάσουν (…) Ακολούθησε ο συνήθης, οδυνηρός βασανισμός από δύο ευέλπιδες. Ακινητοποίηση των ποδιών με ιμάντα όπλου, όλο και πιο οδυνηρά χτυπήματα στα πέλματα με στρατιωτική ζώνη. Η μεταλλική πόρπη της έπεφτε στο αριστερό πέλμα παραμορφώνοντάς το (….) Ειδοποιήθηκαν οι SS και με παραλάβανε 1η Ιανουαρίου του '44. Με μπάσανε στο παλιό διώροφο αρχηγείο τους της οδού Μέρλιν με ρίξανε μπρούμυτα στην σκάλα, με σύρανε στον όροφο, με ανάκριναν χωρίς βασανιστήρια και μ` έστειλαν νύχτα στο Χαϊδάρι. Έπονται δύο ανακρίσεις από ήπιο ανακριτή Αλπίνι. Άρχισε ελαφρά με βούρδουλα που θύμιζε Λερναία Ύδρα, από χοντρό λάστιχο σχισμένο σε πέντε λεπτότερα με απολήξεις μεταλλικών “νυχιών”… ».


Ο γερμανικός στρατός κατοχής την έστειλε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αρχικά στο στρατόπεδο Ράβενσμπρουγκ και στη συνέχεια στο Λάγκερ Ντράι, «υποκατάστημα» του Μπούχενβλαντ. Στο στρατόπεδο έφερε το κόκκινο τρίγωνο ένδειξη ότι ήταν πολιτική κρατούμενη. Οι πολιτικοί κρατούμενοι -κομμουνιστές, σοσιαλιστές και συνδικαλιστές- έφεραν κόκκινο τρίγωνο, οι Εβραίοι κίτρινο, οι ομοφιλόφυλοι ροζ, οι Ρομά και τα εν γένει «αντικοινωνικά» στοιχεία μαύρο και οι καταδικασμένοι του κοινού ποινικού δικαίου πράσινο τρίγωνο. 

Η Μπέτυ περιέγραψε με λίγα λόγια την παραμονή της καθώς και την απελευθέρωση της από τα στρατόπεδα: 

«Ράβενσμπρουκ! Από τα μεγαλύτερα στρατόπεδα, στο Βραδεμβούργο. Άφιξη, ύπνος σε πλακόστρωτο, «γυμνική» παρέλαση το πρωί ανάμεσα σε SS. Έπεται η ριγέ στολή με το κόκκινο τρίγωνο των αντιστασιακών. Πριν από τα καταναγκαστικά, με μεταφέρουν στο ιατρείο για το πρησμένο από την παραμόρφωση πόδι. Υπεύθυνες τάξης του στρατοπέδου οι Ρωσίδες κρατούμενες (S.U.), των κρατουμένων στρατιωτίνες και Πολωνίδα με βούρδουλα! Η στρατοπεδάρχης που έχασε τον άντρα της στο ρωσικό μέτωπο συχνά έριχνε στο χώμα τις Ρωσίδες και έστριβε την μπότα της στα κεφάλια τους.

- Μεταφορά σε στρατόπεδο εργασίας, «υποκατάστημα» του Μπούχενβαλντ (lager 3), κοντά στη Λειψία. Εξοντωτικό το 12ωρο των καταναγκαστικών συν την συχνή ολονύχτια ορθοστασία τιμωρίας.

-Απρίλιος 1945, αρχή του τέλους. Άφιξη 12 Ελληνίδων από εξοντωμένες στο Άουσβιτς - Μπιργκενάου οικογένειες της Θεσσαλονίκης και από υπόγειες βιομηχανίες δηλητηρίων. Όμορφων, με γαλαζοπράσινα μαλλιά από τα δηλητήρια, σαν τη νεράιδα του Πινόκιο. Τα βράδια πηγαίναμε να τις βρούμε σε χωριστό περίβολο. Στην επιστροφή εισπράτταμε βουρδουλιές από τη φράου Αουφζέριν και την υπεύθυνη Πολωνέζα. (Άραγε ποιο θα ήταν το βιογραφικό της κ. Μέρκελ αν ζούσε τότε;).

- Κάποιο βράδυ του Απριλίου δεν τις βρήκαμε. Σε λίγες μέρες γενικό προσκλητήριο, με ανά δύο κουβέρτες και συνοδεία υπέργηρων φυλάκων. Πορεία παλίνδρομη ή κυκλική, μέσα στη Σαξονία, κυκλωμένη από τη στρατιά των ΗΠΑ δυτικά, την σοβιετική ανατολικά, τον Ντε Γκωλ με αντιστασιακούς βόρεια.

- Ο στρατοπεδάρχης μας συγκεντρώνει, μας ενημερώνει ότι η Γερμανία αντιστέκεται ακόμα στους Σοβιετικούς και παραδίδεται δυτικά, μας κατευθύνει και εξαφανίζεται. Συναντάμε πρώτα λευκές σημαίες και στον σταθμό του Wurzen πέφτουμε σε μεθυσμένη αμερικάνικη φρουρά.

- Άκουσα για πρώτη φορά το «Did the Germans treαt you badly?». «Μα δεν περάσατε από άλλα στρατόπεδα!» η οργισμένη απάντηση που δικαιώθηκε από το οικονομικό «ντάντεμα» της ηττημένης ανθρωποκτόνου χώρας. Πάντως μας περιποιήθηκαν, μας τάισαν κι άνοιξαν τον σταθμό για να μην κοιμηθούμε επιτέλους στο ύπαιθρο με τις βρεγμένες κουβέρτες μας.

Όταν η «στρατιωτική κυβέρνηση» μας τακτοποίησε, πέντε από τις διασκορπισμένες Ελληνίδες σε ξενοδοχείο της Λειψίας, μας έρχονταν αμέτρητα πακέτα από Ελληνοαμερικανούς αξιωματικούς.

- Μας αιφνιδίασε η ενόχληση τριών εκπροσώπων του Ερυθρού Στρατού στη θέα του κόκκινου τριγώνου των αντιστασιακών. Όμως οι καταγραφές τους που έφτασαν στην Ελλάδα ήταν σωστές.

- Επιστροφή επιτέλους στην Ελλάδα μέσω Γιουγκοσλαβίας με ρωσικό συρμό το καλοκαίρι του 1945, όταν η Λειψία ενσωματώθηκε στη ζώνη της ΕΣΣΔ. Από τότε αγάπησα τη Γιουγκοσλαβία, που μας φρόντισε, όσο τους αντιστασιακούς μας που φιλοξενούσε.

-Φτάνοντας στην Αθήνα από τα σύνορα της Φλώρινας, γίνομαι δεκτή σε εξετάσεις για να μην χάσω το έτος μου με την εξής ερώτηση του αρμοδίου καθηγητή: “Σας καλύπτει η συμφωνία της Βαρκίζης;” (όχι «της Βάρκιζας»). Και η ευχάριστη έκπληξη! Στο δικό του μάθημα πήρα τον καλύτερο βαθμό ».


Όταν η Μπέτυ ερωτήθηκε αργότερα ποια είναι μια ανάμνηση της από το Ολοκαύτωμα που δεν σβήνει με το χρόνο, έδωσε μια απάντηση που μόνο μια γυναίκα μπορούσε να δώσει: 

«Η «ανάμνηση που δεν σβήνει με το χρόνο» έπεται του Ολοκαυτώματος κατά πενηνταεφτά χρόνια. Στην ίδια επετειακή γιορτή του Ράβενσμπρουκ (21.4.2002) έγινε προσκλητήριο όλων των νεκρών του, αντιστασιακών κι Εβραίων, με όνομα, επώνυμο, ηλικία κι απόθεση στο χώμα ενός γαρίφαλου για τον καθένα. Οι ηλικίες των Εβραίων κυμαίνονταν από τα 95 χρόνια ως τη μία εβδομάδα, τη μία, τη μισή, τη μηδενική ώρα. Οι τελευταίες ήταν των νεογέννητων εβραιόπουλων που επιβίωναν μέσα στη μήτρα πεινασμένων-μισοπεθαμένων μανάδων και πέθαιναν μόλις την εγκατέλειπαν. Σε κάποιες περιπτώσεις το επόμενο όνομα ήταν της μάνας. Κλαίω σπάνια, αλλά θυμήθηκα την παιδίατρο του γιου μου, που μιλούσε για την «αφάνταστη δύναμη επιβίωσης των νεογέννητων» και κρύφτηκα για να μη γίνω θέαμα. Εκείνα τα μωρά είχαν στερηθεί κι αυτήν τη δύναμη. Τι πιο σπαρακτικό!

Η Μπέτυ Βακαλοπούλου επέστρεψε στην Ελλάδα. Ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Πολυτεχνείο με υποτροφία και αποφοίτησε το 1948 ως Αρχιτέκτονας-Πολεοδόμος. Στη συνέχεια δίδαξε ως ΕΠΔ στην έδρα Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του ΕΜΠ. Παραιτήθηκε από τη θέση της με το πραξικόπημα του 1967 και συμμετείχε στο κίνημα κατά της χούντας. Στη μεταπολίτευση ασχολήθηκε συνδικαλιστικά με το Τεχνικό Επιμελητήριο. Πολιτικά εντάθηκε στο χώρο της ανανεωτικής αριστεράς. 

Η Μπέτυ δεν μπορεί να είναι μαζί μας απόψε. Είναι μαζί μας όμως οι ιδέες της, οι αγώνες της και η συμβολή της για ένα διαφορετικό κόσμο στον οποίο οι γυναίκες θα έχουν τον ρόλο που τους αξίζει.

(Τα στοιχεία από συνεντεύξεις της Μπέτυ στην ΑΥΓΗ και την ΕΠΟΧΗ)

Τ.Μ

Ναζιστικό σταρτόπεδο Ράβενσμπρουκ


Αφιερωνουμε την σημερινή μας εκδήλωση σττην Μπέτυ Βακαλοπούλου