Μπέτυ Βακαλοπούλου:
το κόκκινο τρίγωνο των αντιστασιακών
Η Ελισάβετ-Μπέτυ Βακαλοπούλου είναι άρρωστη και δυστυχώς δεν μπορεί να παρακολουθήσει τη σημερινή εκδήλωση μας με την οποία εμείς θέλουμε να τιμήσουμε αυτή τη μεγάλη αγωνίστρια.
Η Μπέτυ έχει αφιερώσει όλη της τη ζωή στην υπόθεση της ανανεωτικής αριστεράς, στην υπόθεση της κομμουνιστικής ανανέωσης. Από μικρή, φοιτήτρια, του Πολυτεχνείου αφιερώθηκε στο κίνημα και στην εθνική αντίσταση μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ. Η ίδια ανέφερε αργότερα ότι «Συμμετέχω στην Κεντρική Οικονομική Επιτροπή της και εξασφαλίζω πλουσιοπάροχες ενισχύσεις. Αυτό μου στοιχίζει την απαγόρευση συμμετοχής σε διαδηλώσεις με απειλή διαγραφής».
Δεν διέφυγε ωστόσο τη σύλληψη. Δεν την συνέλαβαν οι Γερμανοί αλλά οι περιβόητοι «τσολιάδες», οι Έλληνες συνεργάτες τους. Η Μπέτυ περιέγραψε αργότερα την σύλληψη της από «πατριώτες», ανάμεσα τους και μαθητές της σχολής Ευελπίδων, οι οποίοι, στα πλαίσια του εθνικόφρονος έργου τους, την παρέδωσαν τον Ιανουάριο του 1944 στα SS!
«Πήγαινα σε [οικονομικό] ενισχυτή στο τέρμα Πατησίων προσπερνώντας παλιό στρατόπεδο όπου εγκαταστάθηκε τάγμα τσολιάδων. Ο «λοχαγός» τους, εύελπις από το ΕΜΠ, με είδε και έστειλε δυο τσολιάδες να με πιάσουν (…) Ακολούθησε ο συνήθης, οδυνηρός βασανισμός από δύο ευέλπιδες. Ακινητοποίηση των ποδιών με ιμάντα όπλου, όλο και πιο οδυνηρά χτυπήματα στα πέλματα με στρατιωτική ζώνη. Η μεταλλική πόρπη της έπεφτε στο αριστερό πέλμα παραμορφώνοντάς το (….) Ειδοποιήθηκαν οι SS και με παραλάβανε 1η Ιανουαρίου του '44. Με μπάσανε στο παλιό διώροφο αρχηγείο τους της οδού Μέρλιν με ρίξανε μπρούμυτα στην σκάλα, με σύρανε στον όροφο, με ανάκριναν χωρίς βασανιστήρια και μ` έστειλαν νύχτα στο Χαϊδάρι. Έπονται δύο ανακρίσεις από ήπιο ανακριτή Αλπίνι. Άρχισε ελαφρά με βούρδουλα που θύμιζε Λερναία Ύδρα, από χοντρό λάστιχο σχισμένο σε πέντε λεπτότερα με απολήξεις μεταλλικών “νυχιών”… ».
Ο γερμανικός στρατός κατοχής την έστειλε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αρχικά στο στρατόπεδο Ράβενσμπρουγκ και στη συνέχεια στο Λάγκερ Ντράι, «υποκατάστημα» του Μπούχενβλαντ. Στο στρατόπεδο έφερε το κόκκινο τρίγωνο ένδειξη ότι ήταν πολιτική κρατούμενη. Οι πολιτικοί κρατούμενοι -κομμουνιστές, σοσιαλιστές και συνδικαλιστές- έφεραν κόκκινο τρίγωνο, οι Εβραίοι κίτρινο, οι ομοφιλόφυλοι ροζ, οι Ρομά και τα εν γένει «αντικοινωνικά» στοιχεία μαύρο και οι καταδικασμένοι του κοινού ποινικού δικαίου πράσινο τρίγωνο.
Η Μπέτυ περιέγραψε με λίγα λόγια την παραμονή της καθώς και την απελευθέρωση της από τα στρατόπεδα:
«Ράβενσμπρουκ! Από τα μεγαλύτερα στρατόπεδα, στο Βραδεμβούργο. Άφιξη, ύπνος σε πλακόστρωτο, «γυμνική» παρέλαση το πρωί ανάμεσα σε SS. Έπεται η ριγέ στολή με το κόκκινο τρίγωνο των αντιστασιακών. Πριν από τα καταναγκαστικά, με μεταφέρουν στο ιατρείο για το πρησμένο από την παραμόρφωση πόδι. Υπεύθυνες τάξης του στρατοπέδου οι Ρωσίδες κρατούμενες (S.U.), των κρατουμένων στρατιωτίνες και Πολωνίδα με βούρδουλα! Η στρατοπεδάρχης που έχασε τον άντρα της στο ρωσικό μέτωπο συχνά έριχνε στο χώμα τις Ρωσίδες και έστριβε την μπότα της στα κεφάλια τους.
- Μεταφορά σε στρατόπεδο εργασίας, «υποκατάστημα» του Μπούχενβαλντ (lager 3), κοντά στη Λειψία. Εξοντωτικό το 12ωρο των καταναγκαστικών συν την συχνή ολονύχτια ορθοστασία τιμωρίας.
-Απρίλιος 1945, αρχή του τέλους. Άφιξη 12 Ελληνίδων από εξοντωμένες στο Άουσβιτς - Μπιργκενάου οικογένειες της Θεσσαλονίκης και από υπόγειες βιομηχανίες δηλητηρίων. Όμορφων, με γαλαζοπράσινα μαλλιά από τα δηλητήρια, σαν τη νεράιδα του Πινόκιο. Τα βράδια πηγαίναμε να τις βρούμε σε χωριστό περίβολο. Στην επιστροφή εισπράτταμε βουρδουλιές από τη φράου Αουφζέριν και την υπεύθυνη Πολωνέζα. (Άραγε ποιο θα ήταν το βιογραφικό της κ. Μέρκελ αν ζούσε τότε;).
- Κάποιο βράδυ του Απριλίου δεν τις βρήκαμε. Σε λίγες μέρες γενικό προσκλητήριο, με ανά δύο κουβέρτες και συνοδεία υπέργηρων φυλάκων. Πορεία παλίνδρομη ή κυκλική, μέσα στη Σαξονία, κυκλωμένη από τη στρατιά των ΗΠΑ δυτικά, την σοβιετική ανατολικά, τον Ντε Γκωλ με αντιστασιακούς βόρεια.
- Ο στρατοπεδάρχης μας συγκεντρώνει, μας ενημερώνει ότι η Γερμανία αντιστέκεται ακόμα στους Σοβιετικούς και παραδίδεται δυτικά, μας κατευθύνει και εξαφανίζεται. Συναντάμε πρώτα λευκές σημαίες και στον σταθμό του Wurzen πέφτουμε σε μεθυσμένη αμερικάνικη φρουρά.
- Άκουσα για πρώτη φορά το «Did the Germans treαt you badly?». «Μα δεν περάσατε από άλλα στρατόπεδα!» η οργισμένη απάντηση που δικαιώθηκε από το οικονομικό «ντάντεμα» της ηττημένης ανθρωποκτόνου χώρας. Πάντως μας περιποιήθηκαν, μας τάισαν κι άνοιξαν τον σταθμό για να μην κοιμηθούμε επιτέλους στο ύπαιθρο με τις βρεγμένες κουβέρτες μας.
Όταν η «στρατιωτική κυβέρνηση» μας τακτοποίησε, πέντε από τις διασκορπισμένες Ελληνίδες σε ξενοδοχείο της Λειψίας, μας έρχονταν αμέτρητα πακέτα από Ελληνοαμερικανούς αξιωματικούς.
- Μας αιφνιδίασε η ενόχληση τριών εκπροσώπων του Ερυθρού Στρατού στη θέα του κόκκινου τριγώνου των αντιστασιακών. Όμως οι καταγραφές τους που έφτασαν στην Ελλάδα ήταν σωστές.
- Επιστροφή επιτέλους στην Ελλάδα μέσω Γιουγκοσλαβίας με ρωσικό συρμό το καλοκαίρι του 1945, όταν η Λειψία ενσωματώθηκε στη ζώνη της ΕΣΣΔ. Από τότε αγάπησα τη Γιουγκοσλαβία, που μας φρόντισε, όσο τους αντιστασιακούς μας που φιλοξενούσε.
-Φτάνοντας στην Αθήνα από τα σύνορα της Φλώρινας, γίνομαι δεκτή σε εξετάσεις για να μην χάσω το έτος μου με την εξής ερώτηση του αρμοδίου καθηγητή: “Σας καλύπτει η συμφωνία της Βαρκίζης;” (όχι «της Βάρκιζας»). Και η ευχάριστη έκπληξη! Στο δικό του μάθημα πήρα τον καλύτερο βαθμό ».
Όταν η Μπέτυ ερωτήθηκε αργότερα ποια είναι μια ανάμνηση της από το Ολοκαύτωμα που δεν σβήνει με το χρόνο, έδωσε μια απάντηση που μόνο μια γυναίκα μπορούσε να δώσει:
«Η «ανάμνηση που δεν σβήνει με το χρόνο» έπεται του Ολοκαυτώματος κατά πενηνταεφτά χρόνια. Στην ίδια επετειακή γιορτή του Ράβενσμπρουκ (21.4.2002) έγινε προσκλητήριο όλων των νεκρών του, αντιστασιακών κι Εβραίων, με όνομα, επώνυμο, ηλικία κι απόθεση στο χώμα ενός γαρίφαλου για τον καθένα. Οι ηλικίες των Εβραίων κυμαίνονταν από τα 95 χρόνια ως τη μία εβδομάδα, τη μία, τη μισή, τη μηδενική ώρα. Οι τελευταίες ήταν των νεογέννητων εβραιόπουλων που επιβίωναν μέσα στη μήτρα πεινασμένων-μισοπεθαμένων μανάδων και πέθαιναν μόλις την εγκατέλειπαν. Σε κάποιες περιπτώσεις το επόμενο όνομα ήταν της μάνας. Κλαίω σπάνια, αλλά θυμήθηκα την παιδίατρο του γιου μου, που μιλούσε για την «αφάνταστη δύναμη επιβίωσης των νεογέννητων» και κρύφτηκα για να μη γίνω θέαμα. Εκείνα τα μωρά είχαν στερηθεί κι αυτήν τη δύναμη. Τι πιο σπαρακτικό!
Η Μπέτυ Βακαλοπούλου επέστρεψε στην Ελλάδα. Ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Πολυτεχνείο με υποτροφία και αποφοίτησε το 1948 ως Αρχιτέκτονας-Πολεοδόμος. Στη συνέχεια δίδαξε ως ΕΠΔ στην έδρα Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του ΕΜΠ. Παραιτήθηκε από τη θέση της με το πραξικόπημα του 1967 και συμμετείχε στο κίνημα κατά της χούντας. Στη μεταπολίτευση ασχολήθηκε συνδικαλιστικά με το Τεχνικό Επιμελητήριο. Πολιτικά εντάθηκε στο χώρο της ανανεωτικής αριστεράς.
Η Μπέτυ δεν μπορεί να είναι μαζί μας απόψε. Είναι μαζί μας όμως οι ιδέες της, οι αγώνες της και η συμβολή της για ένα διαφορετικό κόσμο στον οποίο οι γυναίκες θα έχουν τον ρόλο που τους αξίζει.
(Τα στοιχεία από συνεντεύξεις της Μπέτυ στην ΑΥΓΗ και την ΕΠΟΧΗ)
Τ.Μ
Ναζιστικό σταρτόπεδο Ράβενσμπρουκ
Αφιερωνουμε την σημερινή μας εκδήλωση σττην Μπέτυ Βακαλοπούλου
No comments:
Post a Comment